Hoe Content Design voor betere toegankelijkheid zorgt
In dit artikel neem ik een pagina op Politie.nl onder de loep om te zien hoe Content Design kan helpen om de toegankelijkheid van een website te verbeteren.
Content Design is een relatief jonge discipline die technieken uit user-centred design en development leent en die toepast op content. Deze technieken worden gebruikt om te zorgen dat de content die we maken beter aansluit op de behoefte van de gebruikers. De kern van Content Design zijn de vragen ’naar welke informatie zijn mijn gebruikers op zoek?’ en 'wat is de beste manier om deze informatie over te brengen?’
Op Gov.uk wordt dit als volgt verwoord:
Good content design allows people to do or find out what they need to… simply and quickly using the most appropriate content format available.
Waarom toegankelijkheid noodzakelijk is
Als ik een training geef over digitale toegankelijkheid, dan laat ik altijd een slide zien met het aantal Nederlanders met een beperking. Dat zijn er zo’n 4 miljoen, 25% van de bevolking dus. Ik doe dit om te laten zien dat digitale toegankelijkheid niet alleen iets is wat je doet vanwege een wettelijke verplichting of als een ”goede daad”, maar omdat het simpelweg onhandig en onfatsoenlijk zou zijn om 25% van je potentiële doelgroep links te laten liggen.
Iedereen toegang tot dezelfde informatie
Wie zich bezig houdt met digitale toegankelijkheid, zorgt er voor dat iedereen toegang heeft tot dezelfde informatie.
- we ondertitelen video’s, zodat dove en slechthorende bezoekers er ook iets aan hebben,
- we schrijven een alt-tekst voor afbeeldingen, zodat ook blinde mensen weten wat er te zien is,
- we zorgen dat websites met een toetsenbord te bedienen zijn, zodat mensen met een motorische beperking de website ook kunnen gebruiken.
Door dit te doen halen we alle eventuele belemmeringen weg die tussen de bezoeker en de informatie staat.
De toegankelijkheid van de informatie zelf
Wat vaak buiten beschouwing blijft als we praten over digitale toegankelijkheid is de informatie zelf. De meeste successcriteria gaan over toegang tot de informatie en de criteria die gaan over de daadwerkelijke informatie vallen onder WCAG niveau AAA, het hoogste niveau van conformiteit.
In de praktijk wordt er weinig, of slechts selectief, aandacht besteed aan deze criteria. De meeste regelgeving is gebaseerd op niveau AA. Dus de AAA criteria worden als extraatjes gezien. Daardoor blijft er weinig over van richtlijn 3.1:
Maak tekstcontent leesbaar en begrijpelijk.
En dat is jammer, want er vallen daarom nog steeds veel mensen buiten de boot. Als we kijken naar de slide die ik laat zien in mijn trainingen, dan benadelen we nog steeds de grootste doelgroep van allemaal: 2,5 miljoen laaggeletterden.
De informatie is de website
De enige reden waarom mensen op een website komen, ís de informatie. Zonder die informatie heeft een website namelijk geen enkele waarde, hoe toegankelijk deze ook is.
Toegankelijkheid en content zijn daarom niet los van elkaar te zien. Sterker nog, toegankelijke content helpt lezers op elk taalniveau.
WCAG: een goed begin voor toegankelijke content
Richtlijn 3.1 van WCAG geeft een aantal succescriteria die iets zeggen over de toegankelijkheid van de content:
- 3.1.3: ”Er is een mechanisme beschikbaar voor de identificatie van specifieke definitie…” ahum onduidelijke woorden (zoals jargon) moeten uitgelegd worden,
- 3.1.4: De volledige betekenis van afkortingen moet uitgeschreven worden,
- 3.1.5: Het benodigde taalniveau is niet hoger dan het niveau van drie jaar middelbaar onderwijs.
Deze richtlijnen beschrijven hoe een tekst geschreven moet zijn. Dus jargon, onduidelijke woorden en afkortingen worden volledig uitgeschreven of uitgelegd. En mensen met een B1 taalniveau moeten de tekst kunnen lezen.
Een goed begin, maar niet alles wat je kunt doen om content toegankelijker te maken. Deze regels geven namelijk genoeg ruimte om lange, intimiderende lappen tekst te schrijven. Daarmee maak je de content nog steeds ontoegankelijk. Zeker voor die 2,5 miljoen laaggeletterde mensen.
Toegankelijk is meer dan keurig de toegankelijkheidsregels volgen. Echt toegankelijke content is de juiste content gepresenteerd op een manier die past bij de gebruiker. Daarvoor is meer dan duidelijk geschreven tekst nodig. Om dat goed te kunnen doen, moet je onderzoek doen naar de bezoekers en naar welke informatie ze op zoek zijn. Content Design dus.
Content Design voor Politie.nl
Als voorbeeld gebruik ik onderstaande pagina op Politie.nl. Wanneer je op Google zoekt naar informatie over ”kindermishandeling”, dan is dit één van de eerste resultaten.
Stel je voor dat je op zoek bent naar de informatie op deze pagina. Dan is er een goede kans dat dat behoorlijk stressvol is. Dat is niet het moment om er even rustig voor te gaan zitten.
(Disclaimer: Ik ken de mensen die deze pagina hebben gemaakt niet, maar ik ga er vanuit dat ze deze met de beste intentie gemaakt hebben en met alle mogelijkheden die ze hadden. Ik heb in dit geval makkelijk praten).
Zoals je kunt zien is deze pagina behoorlijk intimiderend, met flinke lappen tekst. Informatie over het melden van kindermishandeling staat relatief laag op de pagina, en de daadwerkelijke contactinformatie is ”verstopt” en verspreid over 3 alinea’s. Daarnaast is veel van de tekst ook nog eens op C1 taalniveau geschreven.
Hier is dus ruimte voor verbetering.
Hoe content design kan helpen
1. Onderzoek de gebruikersbehoefte
Met een snelle check in Google Trends kunnen we een goede eerste indruk kunnen krijgen van de belangrijkste informatie waar mensen naar op zoek zijn.
Daaruit blijkt al dat informatie over het melden hoog in de lijst van de belangrijkste gebruikersbehoeften staat. En zeker op de website van de politie is dat een voor de hand liggend scenario.
We kunnen een aantal dingen doen die geen grote ontwerpaanpassingen vereisen, maar waarmee we deze pagina waarschijnlijk wel beter kunnen laten aansluiten bij de gebruikersbehoefte.
2. Belangrijkste taken eerst
Als content designers willen we onze bezoekers zo efficiënt mogelijk helpen, daarom plaatsen we de belangrijkste taken bovenaan de pagina. In dit geval dus de informatie over het melden. Ook informatie over wat kindermishandeling precies is, blijkt belangrijk te zijn.
De eerste stap in dit geval is dus zorgen dat informatie over het melden van mishandeling bovenaan staat.
3. Alleen de essentiële informatie
Op de pagina staat onder andere informatie over het aantal gevallen van kindermishandeling. Wellicht dient deze informatie een daadwerkelijk doel, maar mogelijk is dit informatie die ook bij Rijksoverheid of het CBS genoemd wordt. Stel jezelf de vraag of de content een doel dient voor de gebruiker en of het de moeite waard is om het te schrijven (en up-to-date te houden).
In veel gevallen is er ook een andere betrouwbare bron waar je naar kunt verwijzen. Zeker in het geval van overheidswebsites.
Schrap dus informatie die geen doel dient voor de gebruiker.
4. Optimaliseer voor scanbaarheid
Houd rekening met de manier waarom mensen op het web lezen. Of beter gezegd: scannen. Er zijn meerdere manieren waarop mensen een pagina scannen, de meest bekende zijn waarschijnlijk de F-shaped pattern en de layer-cake. Nielsen Norman Group zegt hierover:
Scanbare content zorgt dat bezoekers minder hoeven te lezen en minder moeite hoeven te doen om de informatie tot zich te nemen.
Je kunt content beter scanbaar maken door deze goed te structureren. Stel jezelf bijvoorbeeld de volgende vragen tijdens het schrijven:
- Weet ik wat er allemaal op deze pagina staat als ik alleen de koppen lees?
- Kan ik deze opsomming ook als een bulleted list opmaken?
- Is het doel van deze link ook duidelijk als ik de rest van de tekst niet lees?
- Hoeveel tekst moet een bezoeker lezen om bij de informatie te komen die ze nodig hebben?
Als we zorgen dat de bezoeker alleen de koppen en subkoppen hoeft te scannen, dan maken we de pagina niet alleen beter scanbaar, we maken hem ook toegankelijker.
Duidelijk geschreven koppen en subkoppen helpen namelijk ook gebruikers van screenreaders om een pagina makkelijker te scannen, hetzelfde geldt voor duidelijke links. En met een bullet-lijst is het voor iedereen duidelijker of ze alle onderdelen in een opsomming gelezen hebben.
5. Schrijf in de taal van je bezoekers
Houd de zinnen kort en gebruik geen onnodig moeilijke woorden. Op ishetb1.nl en zoekeenvoudigewoorden.nl kun je controleren of woorden duidelijk genoeg (B1) zijn. Probeer vervolgens duidelijkere synoniemen te vinden voor moeilijke worden.
Op directduidelijk.nl staat een checklist om te controleren of je tekst duidelijk genoeg geschreven is.
Het resultaat
Het doel van deze oefening is dat we nog steeds dezelfde informatie aanbieden, informatie die de bezoekers nodig hebben wanneer ze (waarschijnlijk vanuit een zoekmachine) op deze pagina belanden. Waar mogelijk heb ik overbodige content weggelaten en onnodig ingewikkelde teksten heb ik aangepast, maar de meeste tekst komt overeen met het origineel.
Ik heb de volgende verbeteringen aangebracht:
- De introductietekst is ingekort,
- Informatie die nodig is bij een directe dreiging staat bovenaan en alle informatie staat in de koptekst,
- Bij de informatie over een directe dreiging heb ik informatie voor doven en slechthorenden toegevoegd,
- Er zijn meer tussenkoppen die de tekst beter scanbaar maken,
- De informatie die duidelijk moet maken wat kindermishandeling precies is, is geschreven in B1 niveau (was C1),
- De statistieken over kindermishandeling heb ik weggelaten, hier zou ik kunnen linken naar Rijksoverheid.nl,
- De verschillende soorten mishandeling zijn vetgedruk om de scanbaarheid te vergroten.
Dit zijn allemaal geen grote wijzigingen die ingrijpende aanpassingen vereisen, maar die in de meeste cms’en zonder tussenkomst van een designer of developer aan te passen zijn.
Het resultaat is een pagina die beter leesbaar is.
Usability is accessibility
Deze wijzigingen dragen bij aan de leesbaarheid en de algehele usability van de pagina. En door dit te doen verbeteren we de toegankelijkheid. Het is dezelfde content, maar anders gestructureerd en gepresenteerd. Zoals Sarah Richards zegt:
Not more content, smarter content.
De verbeterde usability van de pagina helpt iedereen, maar vooral mensen met een lager taalniveau. En ook screenreadergebruikers kunnen door gebruik van koppen en subkoppen sneller een indruk krijgen van de informatie op de pagina.
Toegankelijke content is gebruiksvriendelijke content
Content is een belangrijk onderdeel van de toegankelijkheid van je website, want dat is waarvoor je bezoekers op je website komen. Het is daarom belangrijk om ook aandacht te besteden aan dat aspect van je website als je de toegankelijkheid wilt verbeteren. In bovenstaand voorbeeld is er nauwelijks iets gedaan aan daadwerkelijke WCAG criteria en toch is de toegankelijkheid aanzienlijk verbeterd.
Als content designer ben je verantwoordelijk voor content die aansluit bij de behoeftes van je gebruikers. Daarvoor is het essentieel dat je gebruikersonderzoek doet en content schrijft die aansluit bij die behoeftes in een taal die je lezers begrijpen.
Toegankelijke content gaat daarom verder dan de toegankelijkheidsregels. Toegankelijke content is zo gestructureerd dat de vragen van de bezoeker efficiënt en gebruiksvriendelijk beantwoord worden.
Zo zorg je dat iedereen toegang heeft tot dezelfde informatie.